Stamboom Onderzoek

• Raamsdonks Historie
• Genealogie Raamsdonk
• Huizenboek Raamsdonk
• Fotoboek Raamsdonk
• Bidprentjes Raamsdonk
• Kranten Raamsdonk

Voorouder onderzoek

Heeft u de ouders van uw opa of oma nog gekend? Weet u wie de grootouders van uw opa of oma waren? En wat deden zij voor de kost?

Vragen waarop u misschien in familekring al antwoorden hebt gevonden. In elke familie gaan vast verhalen rond over beroemde of beruchte voorouders.

Bij stamboomonderzoek werkt u vanuit het heden terug in de tijd. U begint bij uzelf en gaat dan naar uw ouders, grootouders, overgrootouders en zo verder.

Toen de Romeinen rond het begin van onze jaartelling oprukten in de Lage Landen waren deze bewoond door verschillende Germaanse stammen. De namen van deze stammen zijn tot ons gekomen in gelatiniseerde vorm. Maar wat betekenen zij? In een reeks gewijd aan de duiding van deze namen, deze keer: de Tvihanti.

Kleine geschiedenis
De Tvihanti moeten een kleine stam zijn geweest, al dan niet onderdeel van een grotere stam, want de Romeinse geschiedschrijver Tacitus noemt ze niet in zijn Germania. Wel vertelt hij in zijn Annales hoe een stam genaamd de Tubantes samen de Bructeri en de Usipetes tot de hulp van de Marsi komen wanneer die in 14 na Christus, tijdens een viering bij het heiligdom van de godin Tanfana, door de Romeinen worden aangevallen en afgeslacht. De Tvihanti en de Tubantes zijn waarschijnlijk één en dezelfde volksstam, want hun namen betekenen min of meer hetzelfde en ze leefden in dezelfde omgeving – daarover later meer.

Een echte vermelding van de Tvihanti is op twee stenen die gevonden zijn bij de Muur van Hadrianus, in wat nu Noord-Engeland is. In beide gevallen staat in de steen gekorven dat deze is gewijd aan de god Mars en aan de Alaisiagae –een tweetal godinnen die afzonderlijk Beda en Fimmilena heten– namens germ[ani] cives Tvihanti ‘Germaanse onderdanen (genaamd) Tvihanti’. Met Mars wordt hier hoogstwaarschijnlijk de Germaanse god *Tīwaz bedoeld. Deze steenoprichtende Tvihanti maakten deel uit van een afdeling bereden Frisii aldaar in dienst.
Of ze ook deel uit maakten van de stám der Frisii is moeilijk te zeggen, maar ze woonden niet ver van de hedendaagse Friezen, want hun naam leeft voort in die van de streek Twente in Overijssel, waar hun nazaten wonen.

Van de Thrihanti is nog minder bekend; hun naam is zelfs niet opgeschreven in klassiek Latijn. Maar bewijs voor hun bestaan wordt geleverd door de naam van de provincie Drenthe, die voor het eerst tot ons komt in een Latijns stuk uit 820, als Threant[e]. Twente en Drenthe grenzen tegenwoordig niet aan elkaar, maar het scheelt weinig; de Tvihanti en Thrihanti zullen in die oude tijd elkaars buren zijn geweest.
Uiteindelijk zijn ze beide –goedschiks of kwaadschiks– opgegaan in het volksverband der Saksen. In Twente en Drenthe spreekt men dan ook een Saksische streektaal.

Duiding
Tvihanti en *Thrihanti zijn latiniseringen van Oudgermaans *Twihantōz en *Þrihantōz.
Als eerste lid herkennen we Oudgermaans *twi- en *þri-: oude, als voorvoegsel dienende nevenvormen van twee en drie. Het tweede lid in beide namen is het meervoud van een anders niet overgeleverd *hantaz, een woord dat zonder twijfel verwant is aan Oudgermaans *hansō ‘groep, schare’, vanwaar o.a. Oudhoogduits hansa en Nederlands hanze, de benaming van de samenwerkende handelaren en steden in het Noord-Europa van de dertiende tot en met de zeventiende eeuw. Wellicht dat deze woorden verwant zijn Oudnoords henta ‘voegen’, Oudengels hentan ‘grijpen, achtervolgen’ en huntian ‘jagen’, maar dat is moeilijk te zeggen.

Vergelijke men vervolgens de naam van twee Keltische stammen in Romeins Gallië, de Tricorii en Petrucorii, letterlijk ‘drie-legers’ en ‘vier-legers’ (dan wel ‘drie-stammen’ en ‘vier-stammen’), en het is aannemelijk dat de namen der Tvihanti en Thrihanti op een zelfde wijze zoveel betekenen als ‘twee-legers’ en ‘drie-legers’ (dan wel ‘twee-stammen’ en ‘drie-stammen’). Dit wordt versterkt door het voorkomen van voornoemde Tubantes, een latinisering van *Tūbantīz. Dit is een samenstelling van *tū-, een nevenvorm van *twi-, en een afleiding van *bantō ‘landstreek, gouw’, een woord dat in meerdere streeknamen voorkomt, zoals Brabant, Teisterbant en Swifterbant. De twee benamingen Tvihanti en Tubantes zijn verschillende doch zo goed als gelijkbetekende namen van één en dezelfde volksstam.

Het is overigens opmerkelijk dat de achternaam Drent en nevenvormen door aardig wat Nederlanders gedragen wordt, terwijl zoiets als Twent niet of nauwelijks voorkomt. Daarmee is Drent goed te vergelijken met het evenwel veel vaker voorkomende De Vries.

~

Lees verder over andere stamnamen in deze reeks.

~